Diep gezonken
We zijn nu aangeland bij de periode die qua prestatie wel de treurigste van het bestaan van de vereniging kan worden genoemd. Een pijnlijk verval, waarvoor diverse oorzaken zijn aan te wijzen. Vriendenschaar speelt op een in middels sterk verouderde accommodatie - in 1912 ooit betrokken - en de gemeente Culemborg is zo weinig sportminded dat er zijn geen mogelijkheden tot expansie zijn. Tegelijkertijd viert plaatsgenoot Fortitudo de ene triomf na de andere. Ook dat doet zeer. Feit is natuurlijk ook dat er geen echt voetbaltalent aanwezig is. De neergaande lijn gaat gepaard met allerlei affaires: slecht gedrag van spelers in het veld, gestaakte wedstrijden, wedstrijdpunten in mindering, voortijdig ontslagen trainers, bestuurlijke krachteloosheid in sommige periodes, ga zo maar door...
Competitieverrichtingen
In de nu volgende jaren weet het eerste elftal zich nauwelijks te handhaven in de derde klasse. Het seizoen 1968/69 is een uitzondering en nog zeer redelijk te noemen. Vriendenschaar doet bovenin mee, zonder echt uitzicht te hebben op een kampioenschap.
Het daarop volgende seizoen, 1969/70, verloopt bijna rampspoedig. Vriendenschaar hangt bij voortduring onderaan. Een ‘historische’ wedstrijd vindt in Utrecht plaats. Bij een achterstand van 1-0 tegen Hercules in Utrecht krijgen twee Culemborgse families het buiten de lijnen met elkaar aan de stok. Vanwege de betrokkenheid met familieleden loopt het Vriendenschaarelftal ‘leeg’. De scheidsrechter staakt de wedstrijd en Vriendenschaar krijgt twee wedstrijdpunten in mindering. In de loop van het seizoen wordt de wedstrijd tegen Hercules weliswaar verloren verklaard, maar de extra verliespunten worden door de KNVB teruggegeven. Net voldoende om degradatie-beslissingswedstrijden af te dwingen tegen Ultrajectum en Zeist. De wedstrijd tegen Ultrajectum eindigt in een gelijkspel. Vervolgens stelt Zeist zich in veiligheid door van Ultrajectum te winnen. Daarna moet Vriendenschaar minstens gelijk spelen tegen Zeist om het derdeklasserschap te behouden. In een emotionele wedstrijd weet Vriendenschaar door een 3-3 gelijkspel zich te handhaven in de derde klasse. Na een 2-0 voorsprong kijkt Vriendenschaar desondanks lang tegen een 2-3 achterstand aan! Pas in de slotfase worstelt Vriendenschaar zich naast Zeist.
In het seizoen 1971/72 start Vriendenschaar wederom slecht. Dank zij enkele overwinningen weet Vriendenschaar zich aan de degradatieplaatsen te ontworstelen. Twee wedstrijden voor het einde van de competitie stelt Vriendenschaar zich in veiligheid.
Het seizoen 1972/73 eindigt opmerkelijk. Vriendenschaar bevindt zich het hele seizoen in de onderste helft van de ranglijst. Drie wedstrijden voor het einde van de competitie moet Vriendenschaar thuis spelen tegen Celeritudo, op dat moment kampioenskandidaat. In de tweede helft - bij een achterstand van 0-1 - staakt de scheidsrechter in gutsende regen de wedstrijd. In de daarop volgende twee wedstrijden krijgt Vriendenschaar flink klop en dat betekent dat ons eerste elftal met zestien wedstrijdpunten onderaan eindigt gelijk met drie andere ploegen. Maar er is één geluk: alle ploegen zijn uitgespeeld en Vriendenschaar moet de gestaakte wedstrijd tegen Celeritudo alsnog spelen. Op dat moment heeft Celeritudo zijn kansen op het kampioenschap verspeeld en de enige die nog belang heeft bij de wedstrijd is Vriendenschaar. Welnu Vriendenschaar weet de wedstrijd op 0-0 af te sluiten en daarmee is het derdeklasserschap weer op het nippertje veilig gesteld.
In het seizoen 1973/74 komt toch echt de klap. Halverwege de competitie staat Vriendenschaar helemaal onderaan. Een eindsprintje tegen het einde van de competitie brengt Vriendenschaar wel van de laatste plaats, maar niet van de voorlaatste, ook een degradatieplaats. De genadeklap komt als Vriendenschaar in Harmelen tegen mededegradatiekandidaat SCH ‘44 moet aantreden. De laatste kans voor ons op lijfsbehoud. De voor 31 maart 1974 vastgestelde wedstrijd vindt geen doorgang, doordat de scheidsrechter niet komt opdagen. De spelers staan zelf wel op het veld. Er is geen vervangend scheidsrechter aanwezig die competent en onpartijdig genoeg wordt bevonden. De zondag erop - een inhaalzondag - is de wedstrijd opnieuw vastgesteld. De Vriendenschaarspelers en die van SCH staan stijf van de zenuwen. Veel publiek, want het is vrijwel de enige wedstrijd van betekenis in de omgeving die gespeeld wordt. Aanvankelijk lijkt de wedstrijd in ons voordeel te verlopen. Het scoreverloop is sensationeel en we staan met 2-3 voor. Dan weet een van onze spelers zich niet ten opzichte van de scheisrechter te beheersen als deze een niet terechte beslissing neemt en een socringskans verloren gaat. De scheidsrechter wordt letterlijk knock out geslagen. Wedstrijd gestaakt.. De ellende is niet te overzien. Van de drie daaropvolgende wedstrijden weten we er nog maar eentje te winnen en dan is Vriendenschaar, evenals trouwens SCH, gedegradeerd naar de vierde klasse. Over de gestaakte wedstrijd hoeft geen beslissing meer te worden genomen.
In de allerlaatste wedstrijd van dit seizoen tegen Velox zien we onze toekomstige trainer, Henk Angenent, aan het werk. Hij imponeert door de warming up. In de vierde klasse weet Vriendenschaar ook geen potten te breken. De eerste wedstrijd wordt royaal van HVC gewonnen, maar dat is een van de weinige wapenfeiten. Allengs zakt Vriendenschaar af naar de onderste regionen om daar te blijven tot aan het einde van een desastreuze competitie. Angenent wordt nog tijdens het seizoen op non actief gesteld. Vriendenschaar degradeert uit de KNVB en moet zijn heil gaan zoeken in de Afdeling Utrecht en dat na een vijftigjarig verblijf in de KNVB!
Het laatste seizoen in de KNVB krijgt veel publieke aandacht door het tussentijds op non actief stellen van Angenent. Zoals gezegd verwachtingen met betrekking tot deze oud-international waren hoog gespannen. Maar dat pakt in de loop van het seizoen verkeerd uit. Achteraf blijkt dat het niet probleemloze optreden van de trainer samenhangt met een sluipende en ongeneeslijke ziekte.
Ook in de Afdeling Utrecht blijft het vooreerst tobben
Het seizoen 1975/76 is een droevige voortzetting van de prestaties uit de voorgaande jaren. Aanvankelijk ontpopt Vriendenschaar zich in de eerste klasse van de afdeling Utrecht als middenmoter. Er lijkt niets aan de hand. Maar na de winterstop zakt Vriendenschaar geleidelijk af naar onderen en eindigt het met vier ploegen op de voorlaatste, degradatieplaats. Een halve degradatiecompetitie is noodzakelijk. Vriedenschaar begint met een kansloze 1-3 nederlaag tegen het dorpselftal van Schalkwijk. Daarna volgt een overwinning van 1-0 tegen DWSM uit Maarssen. Het is nu voldoende om in de laatste wedstrijd gelijk te spelen tegen DSO(U) laatste wedstrijd. Het wordt een kansloze 2-0 nederlaag. Dus opnieuw gedegradeerd!
Inmiddels was bekend geworden dat in het elftal van Schalkwijk een speler was opgesteld die eigenlijk nog een wedstrijd schorsing diende uit te zitten. Een restant van een door Schalkwijk uit te spelen wedstrijd was in het aantal wedstrijden schorsing van de speler meegeteld, maar in de reglementen staat dat dit niet mag. Deze strohalm werd door Vriendenschaar aangegrepen. En met succes. In eerste instantie weigerde de KNVB, afdeling Utrecht, het protest van Vriendenschaar om de wedstrijd Schalkwijk-Vriendenschaar ongeldig te verklaren en dus te laten overspelen af. Maar na tussenkomst van sportadvocaat Mr. Janssen van Raay ging de KNVB afdeling Utrecht alsnog door de knieën. Doordat het seizoen al verlopen was en de gang van zaken nadelig zou zijn voor Schalkwijk of DWSM besloot de Afdeling Utrecht Vriendenschaar te handhaven in de eerste klasse.
Het seizoen 1976/77 zou er een zijn zonder degradatie, maar er was wel kans op toetreden tot een te vormen hoofdklasse. Inmiddels was Vriendenschaar van de Westersingel verhuisd naar het sportpark Terweijde, hoewel het nieuwe clubhuis nog niet gebouwd was. De spelers dienden zich vooreerst om te kleden in de sporthal. Doordat Vriendenschaar na het winnen van het protest was toegevoegd aan de reeds gevormde eerste klasse B, moest er een langere competitie dan normaal worden gespeeld. Het seizoen 1976/77 was qua prestatie er een om weer snel te vergeten. Want met 16 punten uit 24 wedstrijden eindigde Vriendenschaar op een troosteloze derde plaats van onderen. De voorhoede met name kon geen deuk in het welbekende pakje boter schoppen en was de minst productieve van de eerste klasse B.
Maar dit seizoen bracht wel een ommekeer.
De ommekeer
Vanaf het moment dat begin 1977 het nieuwe clubhuis op sportpark Terweijde betrokken kon worden, waaide er plotseling een andere geest door de club. Alles in de vereniging was ineens groter en professioneler. Het bestuur nam het besluit om nog tijdens het lopende seizoen Jan de Bouter als trainer aan te stellen. Een wel heel dure beslissing, want onze plaatsgenoot had een loopbaan als trainer betaald voetbal achter de rug en kwam uiteraard niet gratis de Vriendenschaargelederen versterken. De Bouter kon het seizoen 1976/77 niet meer redden, maar in de zomer timmerde hij een nieuw elftal in elkaar. Een aantal spelers kwam Vriendenschaar versterken en spelers die het bij Vriendenschaar voor gezien hadden gehouden, kwamen ook weer terug. Ten slotte gaf De Bouter jeugdige spelers de kans om toe te treden tot het nieuwe elftal.
Eerste elftal 1977. Staande v.l.n.r. Jan de Bouter (trainer), Aaron Knepper, Matti van den Ham, Melchior Akihary, Dick van Overbeek, Wim Kilian, Bertus Vrind, Fred Wammes, Paulino Bravo Garcia, Bert Huigen(verzorger). Zittend v.l.n.r. Gijs van Dalum, Gerard Salampessy, Kees Zijlstra, Addie de Jager, Cor Copper, Ton Copper.
En ziedaar. Al in het eerste de beste nieuwe seizoen stond er een nieuwe ploeg, niet eens zo talentrijk, maar wel bereid om te voetballen volgens de strenge instructies van Jan de Bouter. En ofschoon de eerste de beste competitiewedstrijd verloren ging, daarna ging het crescendo. En aan het eind van het seizoen kon Vriendenschaar zich eindelijk weer eens kampioen noemen. Op bescheiden niveau weliswaar, maar het kampioensfeest was er niet minder om. En met dit kampioenschap sloot Vriendenschaar een gruwelijke periode definitief af! Het gevoel was er dat de weg omhoog weer ingeslagen kon worden.
Trainers
In deze periode was er sprake van een groot aantal trainerswisselingen. Dat hangt uiteraard samen met de slechte prestaties. De papieren en de prestatielijsten van de trainers waren goed, maar om onze vereniging uit het slop te halen, daarvoor waren andere krachten nodig.
In het seizoen 1968/69 was de heer Kraay, een broer van Hans Kraay sr., onze trainer. Hij werd nog binnen het lopende seizoen opgevolgd door de heer Planken, die tot 1971 het eerste elftal zou coachen. Onze eigen ‘Huib Saltzherr’ was vervolgens twee seizoen trainer van het eerste elftal.
Daarna was het de heer Bax die de degradatie van ons eerste uit de KNVB diende mee te maken. Over Henk Angenent is al het nodige gezegd. Vervolgens waren de heren Cavaljé, een sergeant majoor uit Ede, en Janus Wammes, ex-keeper van Vriendenschaar, onze trainer. Niets mocht baten.
En dan was daar ineens Jan de Bouter, ooit trainer van Heracles, NOAD en Vitesse, die het niet te min vond om Vriendenschaar uit het moeras te trekken. Binnen één seizoen boekte hij het eerste grote resultaat.
