Op de foto uit 1938 staan spelers die een paar jaar later deel zouden uitmaken van het glorie-elftal uit 1944: Bart van den Ham, Jo van Zomeren en Kees Gerbrands.
In die tijd werd er in de Culemborgsche Courant buitengewoon veel aandacht besteed aan de verrichtingen van ons eerste elftal, dat sinds 1935 in de tweede klasse van de KNVB speelde. De andere Culemborgse Clubs, Fortitudo en Groen Witte Leeuwen, kregen aanzienlijk veel minder aandacht. Zelfs wedstrijden van het tweede en derde elftal van Vriendenschaar werden prominent verslagen. En niet onbelangrijk: de opstellingen van het eerste, tweede en derde elftal werden vaak compleet in de krant afgedrukt.
Om de foto beter te dateren, zijn we eerst maar eens alle wedstrijdverslagen uit het seizoen 1938/39 gaan lezen. Een verrassing: Jo van Zomeren, zittend op de foto, later een van de vaste krachten van ons eerste elftal, speelde in het seizoen 1938/39 geen enkele wedstrijd voor het eerste elftal. Hij was een vaste kracht binnen het derde elftal. Terzijde: het eerste elftal speelde beroerd in het seizoen 1938/39, het eindigde op de laatste plaats en zou in 1939 slechts via promotie/degradatiewedstrijden het tweedeklasserschap behouden. Wat we echter kunnen vaststellen is dat een eerste elftalfoto uit 1938 met daarop Jo van Zomeren vrijwel zeker niet uit het seizoen 1938/39 kan zijn.
Dan maar eens kijken in de wedstrijdverslagen in de Culemborgsche Courant uit het seizoen 1937/38. Ook in dat seizoen was Jo van Zomeren aanvankelijk speler van het derde elftal. Het eerste elftal voetbalde in het seizoen 1937/38 ook al bepaald slecht. De opstellingen van de elftallen werden in die tijd door een elftalcommissie bepaald. En zo’n elftalcommissie kreeg vaak ongezouten kritiek via de krant te verwerken maar ook binnen de eigen gelederen. En dan lezen we in de Culemborgsche Courant van 26 maart 1938 het volgende over een vermoedelijk nieuw geformeerde elftalcommissie. Het eerste elftal heeft dan nog één betekenisloze competitiewedstrijd te spelen tegen Unitas uit Gorinchem. Mogelijk is de nieuwe elftalcommissie al benoemd met het oog op het nieuwe seizoen.
De Culemborgsche Courant van 26 maart schrijft:
‘De elftalcommissie van Vriendenschaar heeft ingezien dat er krasse maatregelen genomen moeten worden, wil de samenstelling van het eerste elftal zoodanig worden dat zij aan het vertegenwoordigende team die sterkte schenkt, welke de ware kracht van de geheele vereeniging op de juiste wijze naar voren brengt. Zij is begonnen met haar taak direct te aanvaarden en experimenteerde j.l. zondag tegen “Unitas” met een – voorzoover het de voorhoede betreft – geheel gewijzigde en verjongde ploeg, waarin wij o.a. de midvoor uit het derde elftal n.l. Van Zomeren als aanvalsleider konden aanschouwen. In deze functie gaat er van dit spelertje nog geen kracht uit, maar als voetballer die zoo ongemerkt voor een of twee doelpunten zorg kan dragen is de jonge Van Zomeren zeer zeker geschikt…’
Ook Kees Gerbrands debuteerde tegen Unitas. En de Culemborgsche Courant schrijft:
‘Gebrands op de rechtsbinnenplaats kan een doortastend speler worden indien hij zich losmaakt van de gedachte “hoe denkt het publiek over mij?”. Deze speler stoort zich teveel aan de opinie van het publiek, houdt zoodoende zijn gedachten niet voldoende bij het spel en kan zich op deze wijze niet geven zooals zijn capaciteiten dat toelaten. Ook Gerbrands zal nog veel moeten leren’.
Toch is de foto met Jo van Zomeren en Kees Gerbrands niet van het eerste elftal tegen Unitas (De wedstrijd werd op 21 maart 1938 overigens met 1-0 gewonnen door een doelpunt van Jo). De keeper op de foto is namelijk Henk van Beest, maar het doel tegen Unitas werd verdedigd door vaste doelman Teunis Vink. Dat weten we weer uit een verslag van Het Utrechts Volkblad waarvan een gedigitaliseerde versie is te vinden in Delpher, de grootste gedigitaliseerde verzameling van oude kranten in Nederland.
Hoewel er nog andere denkbeelden over de foto kunnen zijn, denken we dat de foto van na 21 maart 1938 moet zijn. De competitie is afgelopen en het eerste elftal zou nog diverse vriendschappelijke wedstrijden spelen. De voorbereidingen op het nieuwe seizoen begonnen al in juni, want dan kon de Engelse trainer Julian de spelers nog gedurende een aantal maanden bij daglicht trainen: overdag op zaterdag of in de vroege avond. Vriendenschaar bezat toen geen wedstrijd- of trainingsverlichting.
Van de spelers op de foto waren Riens Copier, Bart van den Ham (toen pas 19 jaar) en Riens Bronk spelers die tot de vaste kern van het eerste elftal behoorden. Mogelijk speelde Jan Richter ook al geregeld in het eerste elftal. Koen van Lint (reservekeeper), Wim Verkerk en Jan Hey speelden normaliter in de tweede elftal. Henk van Beest, Jo van Zomeren, Kees Gerbrands, Gorius Ansems en Eef Hoeven speelden meestal in het derde elftal. Veteraan Kees van Lint was in het verleden uitblinker in het eerste elftal. Maar in deze jaren speelde hij in het tweede of derde elftal. Vaak genoeg werd hij toch opgeroepen voor het eerste elftal. Leen van Kempen op de foto was de verzorger op de foto. Jan Kerkhof was in die tijd lid van het verenigingsbestuur en begeleidde jarenlang ook het eerste elftal.
Overigens moeten we niet geringschattend denken over het tweede en derde elftal in het seizoen 1937/38. Beide elftallen speelden in de reserve klasse van de KNVB en werden in dat seizoen ook nog eens kampioen. Het vierde elftal kwam uit in de eerste klasse van de Brabantsche Voetbalbond en werd eveneens kampioen in 1938. Al die kampioenschappen konden echter niet verhullen dat het eerste elftal in het seizoen 1937/38 niet bijster goed presteerde. Het seizoen 1938/39 zou nog slechter worden, maar dat is weer een ander verhaal.
